Petran Kockelkoren

16 oktober 2018 Geen reacties

Op 31 oktober is een fascinerend boek verschenen over de mythe in een vertechniseerde en rationeel ingestelde cultuur: Ganesha in Silicon Valley; de macht van de mythe op het wereldtoneel. De auteur, Petran Kockelkoren, borduurt voort op het werk van René Munnik, die in zijn boek Tijdmachines eveneens over het mythische levensbesef schreef in historische en hedendaagse contexten. Zie hier voor mijn interview met Munnik, uit 2013. In de november-editie van De Nieuwe Koers volgt een interview met dr. Kockelkoren.

Opvallend trouwens, die aandacht voor de mythe. Onlangs werd het boek Leven met de goden van Neil MacGregor in het Nederlands vertaald, en eerder dit jaar Mythos van Stephen Fry. Het blijft dus een thema, die onderstroom van verlangen, intuïtie en verbeelding in ons grillige levensbesef. Mythe & realiteit was ooit een themanummer van Wending, in 1963. Het boek De mythe in de literatuur verscheen het jaar erop, in 1964. Eerder al, in 1954, had Ad den Besten gewezen op het culturele belang van de mythe, zijns inziens bepalend voor de moderne kunsten, met name de nieuwe poëzie van Vijftig.

Frans Kellendonk

16 oktober 2018 Geen reacties

Frans Kellendonk schreef aan een vriend:

Ik zou de nadruk willen leggen bij wat je in de eucharistie-viering vindt, de heilige mis. Een vreugdevolle viering dat alles bestaat. De verwondering over het bestaan, dat is wat ik uit de religie heb meegenomen. Die intuïtie van: alles hangt toch met elkaar samen.

Dit valt te lezen in de biografie van Frans Kellendonk (1951-1990), van de hand van Jaap Goedegebuure. Zeer de moeite waard. Lees hier verder!

Ad den Besten

30 september 2018 Geen reacties

Op 9 oktober 2018 verdedigde Tjerk de Reus zijn proefschrift, Ad den Besten. Deelbiografie 1923-1955. Oorlogstijd | de Vijftigers, aan de Radboud Universiteit te Nijmegen.

Promotores:

prof.dr. Anja de Feijter, hoogleraar te Nijmegen

prof.dr. Margaretha H. Schenkeveld, emeritus hoogleraar van de Vrije Universiteit

 

Zie ook de weblog van de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur van de Radboud Universiteit.

 

Interviews/artikelen/e.d. naar aanleiding van de dissertatie:

Wapenveld, 9 oktober 2018

Liter, 9 oktober 2018

Trouw, 8 oktober 2018

Friesch Dagblad, 6 oktober 2018

Nederlands Dagblad, 6 oktober 2018

Reformatorisch Dagblad, 6 oktober 2018

De Nieuwe Koers, 5 oktober 2018

Aankondiging Friesch Dagblad, 5 oktober 2018

Persbericht De Nieuwe Koers, 4 oktober 2018

Foon, Marente de Moor

30 september 2018 Geen reacties

De nieuwe roman van Marente de Moor, Foon, mikt op een nieuw besef van mysterie. De titel alleen al geeft je het vermoeden van iets ongrijpbaars. Dit blijkt een relevant thema in de roman, waarin God en religie vele malen voorwerp zijn van gesprek en overpeinzing. Het grote front hier is het glasharde Sovjet-atheïsme.

Lees hier twee citaten uit Foon en klik HIER naar de recensie:

Vroeger, in Leningrad, was het museum van het atheïsme in de Kazan-kathedraal de beste plek om iets over het geloof te weten te komen. Nu hebben ze het omgedoopt in het museum van religie, maar de collectie is onveranderd gebleven. Omdat ze simpelweg niets atheïstisch hadden om tentoon te stellen. Omdat atheïsten niks te bieden hebben behalve datgene waar ze zich tegen verzetten: de verhalen en dromen van anderen.

***

Vroeger, in Leningrad, was het museum van het atheïsme in de Kazan-kathedraal de beste plek om iets over het geloof te weten te komen. Nu hebben ze het omgedoopt in het museum van religie, maar de collectie is onveranderd gebleven. Omdat ze simpelweg niets atheïstisch hadden om tentoon te stellen. Omdat atheïsten niks te bieden hebben behalve datgene waar ze zich tegen verzetten: de verhalen en dromen van anderen.

 

De trooster, Esther Gerritsen

29 september 2018 Geen reacties

Esther Gerritsen (1972), schrijfster van een boeiend literair oeuvre aan proza en toneel, publiceerde in 2018 een opmerkelijke roman: De trooster. Hierin herneemt zij thema’s uit haar roman De kleine miezerige god (2008). Het gaat hier om religieuze ervaringen en verlangens. Schitterend schetst Gerritsen in De trooster een religieuze binnenwereld.

 

 

Adwaita, de dichter van de eenheid

28 september 2018 Geen reacties

De Nederlandse dichter Adwaita is geen overbekende grootheid uit de Nederlandse letteren. Zijn echte naam luidde: Johan Andreas dèr Mouw (1863-1919). Zijn biograaf Lucien Custers brengt hem en zijn wereld dichterbij. De biografie heet Alleen in wervelende wereld. Adwaita was een merkwaardige, bijzondere man. Hij streefde ernaar op te gaan in een eenheidservaring, om de onverzoenlijke tegenstellingen in het menszijn te overstijgen.

Custer schrijft in zijn biografie:

“Terwijl Dèr Mouw wat zijn keuze van versvormen betreft een traditioneel, vooral bij de Tachtigers aansluitend dichter was, zorgde de inhoud van zijn gedichten – samen met zijn ontegenzeggelijk grote dichterlijke talent – er daarmee voor dat hij ook door latere dichters en lezers telkens weer als een voorloper en geestverwant herkend kon worden.”

 

Oek de Jong

27 september 2018 Geen reacties

De roman Pier en oceaan (2012) van Oek de Jong heeft iets overweldigends. Het is een brede, grootse vertelling over de jeugd en adolescentie van hoofdpersoon Abel. Pier en oceaan wordt beschouwd als zijn grootste creatie ooit. Oek de Jong schildert hierin tevens een zelfportret, waarin een sterke hang zichtbaar wordt naar eigentijds heidendom, naar een aardse spiritualiteit, waarmee hij ook afrekent. Christelijke opstandingsmotieven bepalen de sfeer aan het slot van de roman. Lees hier verder. Of hier.

 

Visser ’t Hooft

26 september 2018 Geen reacties

Na belangrijke biografieën over theologen als G.H. ter Schegget, K.H. Miskotte en J.J. Buskes is nu de Visser ’t Hooft-biografie verschenen, van de hand van Jurjen Zeilstra. Dit boek biedt een panoramische blik op de twintigste eeuw. Willem Visser ’t Hooft (1900-1985) was een Nederlandse theoloog die tot ver buiten de landsgrenzen bekendheid wist te verwerven. Hij was de grote man van de oecumene, de leidsman ook van de Wereldraad van Kerken. Zijn portret werd ooit afgedrukt op het wereldwijd gelezen magazine Time en van maar liefst zestien universiteiten, waaronder zeer gerenommeerde, ontving hij eredoctoraten. Vrijwel alle groten der aarde uit zijn tijd – van president Eisenhower tot VN-secretaris Hammarskjöld – heeft hij de hand gedrukt. Hij dineerde ooit met Heinrich Himmler, in 1933. Niet alleen zijn biografie, maar ook zijn theologische profiel is zeer de moeite waard.

Lees hier verder.

Ervaringen van Gods afwezigheid in de hedendaagse letteren, 2013

24 september 2018 Geen reacties

Klik hier voor het artikel, in 2013 verschenen in Radix, waarin werk van Dimitri Verhulst, Nelleke Noordervliet en Adriaan van Dis aan de orde komen.

J. Bernlef en H.M. van den Brink

23 september 2018 Geen reacties

Welke sporen zijn er aan te treffen van orde versus willekeur in Nederlandse romans? Die vraag kreeg ik voorgelegd door de CSFR, in 2016, het jaar waarin de vereniging jubileerde. Hier het essay dat in het jubileumboek verscheen, bij uitgeverij Brevier, getiteld: ‘Woorden zoeken een richting’. Over het werk van J. Bernlef en H.M. van den Brink.

J Bernlef

Uit de slotalinea:

H.M. van den Brink schrijft tamelijk nostalgisch over deze thematiek, maar er valt ook een behoedzame, existentiële ondertoon te horen. Het teloorgaan van maat en orde heeft de trekken van een boze droom.

Bij Bernlef krijgt de ervaring van leegte en het afbrokkelen van zin-ervaring een expliciet levensbeschouwelijke doordenking, uiteraard op de wijze van verhaal en verbeelding. Tastend naar een laatste grond stuit Rob Noordhoek op elementaire gegevens: de taal, die het menszijn definieert, zich richt op de medemens en neigt naar dialoog. Het cirkelt hier om ‘verlorenheid’ versus ‘redding’. Teruggebracht tot hun essentie blijken woorden een richting te zoeken, een gebed te vormen.